<<< SYNTETYCZNY BÓG - KU PRZESTRODZE! KUP TERAZ ! >>>

Autora „Nowego wspaniałego świata” nie trzeba przedstawiać polskim czytelnikom, albowiem jest on im doskonale znany. Warto jednak powiedzieć kilka słów na temat wartościowej książki, która właśnie ukazała się na polskim rynku wydawniczym. Mowa o „Syntetycznym bogu” Aldousa Huxley’a. Zawiera ona nigdy wcześniej niepublikowane teksty pisarza, a także jego dzieła dotychczas nietłumaczone na język polski. Publikacja znakomicie wyróżnia się również – na tle innych zbiorów prac autora wydanych na świecie – tym, że została skomponowana w swoisty raport z mistycznego połączenia człowieka z Absolutem. Układ rozdziałów i zawartość książki w pełni oddają duchową drogę swojego twórcy.

Studium poszukiwania spełnienia rozpoczyna się od analizy fascynacji, woli osiągnięcia tego, co wymyka się zmysłom, tego, co stanowi przedmiot filozofii Wschodu. Ukazuje dalej – przerodzenie fascynacji w pełne niecierpliwości, niepokoju i żaru pożądanie. To zwrot ku ekstazie wywołanej środkami chemicznymi – meskaliną, psylocybiną i LSD. Studium to nie sprowadza się jednak wyłącznie to prezentacji stanów psychicznych czy szkicowania doznanych wizji, choć te są równie porywające, co przerażające. Stanowi wszakże również intelektualną wędrówkę po labiryncie świata kultury i sztuki. Aldous Huxley z właściwą sobie wirtuozerią słowa, pewną dozą ironii i naukowym zacięciem wnika w meandry społeczno-kulturowych zagadnień takich jak na przykład alkoholizm czy istota stresu człowieka, żeby pokazać etapy swoich intelektualnych podbojów oraz przełomów świadomościowych.

Interesującym wątkiem w rozważaniach Aldousa Huxley’a są właśnie rozważania na temat dzieł sztuki, naukowców i artystów. Autor prezentuje swoje własne oceny wplecione w życiorysy, na przykład filozofa Maine de Birana. Rzucają one świeże światło na jego filozofię, dostarczają niebanalnych interpretacji i są warte przemyślenia w kontekście refleksji o człowieku XXI wieku poddawanego strumieniom perswazji i manipulacji. Ukazują również dzieła między innymi Francisco José de Goi czy El Greco z rozmaitych, zawsze niespodziewanych i niebanalnych perspektyw jako nie tylko twory czasów artystów, ale także znacznie bardziej złożone fenomeny. Aldous Huxley prezentuje się jednak również ze słabo znanej – jak dotąd polskim czytelnikom – strony uważnego słuchacza muzyki. Autor swobodnie poszukuje sensu w dziełach między innymi Józefa Haydna czy Carlo Gesualdo, żeby zarysować odbiorcom potencjalne horyzonty przenikania granic świadomości. Jest to także zestaw oryginalnych i zajmujących interpretacji, które zaciekawią nie tylko wielbicieli historii muzyki.

Czytając książkę trzeba pamiętać o tym, że Aldous Huxley opowiadał się za dokonaniem przemiany społecznej za pośrednictwem środków halucynogennych. Jej polecenie współczesnym czytelnikom nie jest tożsame z opowiedzeniem się za tym postulatem. Przeciwnie. Doniosłe znaczenie publikacji polega na tym, że pokazuje ona sposoby myślenia człowieka postnowoczesnego. Odsłania kierunki zmian, jakie dokonały się na płaszczyznach jego samoświadomości i świadomości społecznej. Co istotne, uwidocznia uzasadnienia, jakie formułuje on optując za doznawaniem stanów odmiennej świadomości i pojmowania ich jako nowej religii. Jest to zatem niesłychanie ważna książka pozwalająca zrozumieć człowieka dążącego do samozniewolenia, do stłamszenia własnej duszy pod pozorem uwolnienia od kajdan realnej rzeczywistości i szarej codzienności. To również zestaw cennych – zwykle niewypowiedzianych wprost – przestróg, które bystrzy czytelnicy szybko wyłapią. Sprowadzają się one do pokazania konsekwencji zabaw z postrzeganiem Absolutu, niebezpieczeństw manipulowania boskością oraz zatracenia w nihilizmie.  

Książka Aldousa Huxley’a pod tytułem „Syntetyczny bóg” posiada szereg walorów artystycznych. Została bowiem napisana z niebagatelnym kunsztem literackim i pokazuje liczne płaszczyzny refleksji o rzeczywistości społeczno-kulturowej. Przede wszystkim jednak pozwala zrozumieć człowieka postnowoczesnego, który potrzebuje pomocy. Warto ją jednocześnie odczytywać jako przestrogę przed tym, w czym łatwo jest niepostrzeżenie się zatracić. Innymi słowy, polecana publikacja powinna być odczytywana ostrożnie, z dojrzałością, bez wydawania pochopnych sądów, z ogromnym namysłem i zrozumieniem. Stanowi ona cenny wkład w dążenie do zrozumienia człowieka doby XXI wieku i może być krokiem ku wypracowaniu dróg jemu pomocy.

Krzysztof Wróblewski

Aldous Huxley, Syntetyczny bóg, przeł. Bartłomiej Zborski, Wydawnictwo Fronda PL, Warszawa 2015, ss. 448.

<<< SYNTETYCZNY BÓG - KU PRZESTRODZE! KUP TERAZ ! >>>