Gry dają mi poczucie wyższości, czuję się naprawdę kimś ważnym; w grze pełnię zawsze rolę przywódcy – czuję się wówczas spełniony; muszę być ciągle w sieci i czuwać nad stanem swojej gry – to tylko nieliczne wypowiedzi nastolatków, które poświęcają zdecydowaną większość swojego czasu na aktywność, jaką są gry komputerowe. Gry komputerowe tzw. pudełkowe, gry internetowe – online pozostają obecnie jedną z popularnych aktywności dzieci i młodzieży. Aktualna oferta gier sama w sobie jest ogromna i zróżnicowana: Od stosunkowo prostych do niezwykle rozbudowanych. Najpowszechniejszy podział gier komputerowych to klasyfikacja ze względu na gatunki. Nie ma jednego, ogólnie przyjętego podziału. Wiele z tych gier to tzw. hybrydy, które łączą w sobie cechy różnych gatunków. Gry RPG (Role-Playing Games), czyli gry fabularne, gry FPS (First Person Shooter), potocznie nazywane „strzelankami”, sportowe, symulacyjne, strategiczne – to obecnie najbardziej powszechne gatunki gier. Wokół poszczególnych gier tworzą się wielkie wspólnoty graczy, którzy komunikują się ze sobą w trakcie gry i poza nią. Niektóre z nich organizują się w grupy, powstają kluby i drużyny (nazywane klanami), prowadzone są rankingi, organizowane rozgrywki, a nawet mistrzostwa.

Zagrożenia związane z grami

Wraz z rosnącą popularnością gier komputerowych, zarówno tych „pudełkowych”, jak i online, wśród dzieci i młodzieży, pojawiają się narastające obawy rodziców, wychowawców, nauczycieli. Zagrożenia faktycznie istnieją i dotyczą wielu różnorodnych kwestii, na które warto zwrócić uwagę:

=> Treść gry – w wielu grach pojawiają się sceny zawierające agresję, przemoc, seks, używki, wulgarny język, z całą pewnością nieodpowiednie dla dzieci. Treść gier nie jest bez znaczenia w kształtowaniu się psychiki gracza. Często dochodzi do zjawiska zobojętnienia na akty przemocy w świecie realnym, do zwiększania siły bodźca w odczuwaniu przyjemności.

=> Nadużywanie – to kolejny, jeśli nie najważniejszy z czynników zagrażających dzieciom i młodzieży, ale i nierzadko dorosłym. Czynnik ryzyka zawarty w grach internetowych polega na tym, że aby osiągnąć dobre wyniki należy im poświęcić dużo czasu. Zaniedbanie gry, choćby nawet na krótko, może w konsekwencji skutkować dużym spadkiem w rankingach. Dodatkowym czynnikiem są gracze zorganizowani w drużyny, które wywołują presję na zaangażowanych użytkownikach. Właściwości gier mają to do siebie, że dzieci i młodzież korzysta z nich z niepokojącą intensywnością. Gry online charakteryzują się tym, że zazwyczaj nie mają początku ani końca, a gracz zachęcany jest, aby ciągle podnosił swój wynik, co zazwyczaj wiąże się z wieloma godzinami spędzonymi przy komputerze. Co więcej, może tu zaistnieć presja ze strony innych graczy utrudniająca ograniczenie bądź zakończenie grania. Nadużywanie gier online może mieć poważne konsekwencje dla funkcjonowania emocjonalno-społecznego dziecka. Nie znaczy to oczywiście, że każdy gracz uzależni się od tej czynności. Przeciwnie, gracze zdradzający takie objawy stanowią mniejszość – np. w Polsce, wśród gimnazjalistów grających w gry jest to 12 proc. Trzeba sobie jednak zdawać sprawę, że takie ryzyko istnieje i może mieć negatywne skutki.

=> Interakcja między graczami – większość gier online umożliwia kontakty z innymi graczami, których tożsamość pozostaje często nieznana, przy czym często nie wiadomo nawet, czy są to dorośli czy dzieci. Umożliwia to wyłudzenia danych, naruszenia prywatności lub zachowania związane z przemocą, tym bardziej że młody gracz często nie podejrzewa „współgraczy” o złe intencje.

Sygnały ostrzegawcze

Co rodzice muszą uznać za niepokojące:

 wagarowanie po to, by grać,

 nieodrabianie zadań domowych i złe oceny w szkole związane z pochłonięciem grami;

 zaniedbywanie życia towarzyskiego,

 poirytowanie i rozdrażnienie wywołane brakiem możliwości grania,

 granie przez dłuższy czas niż zaplanowany

 zauważalny wzrost poziomu agresji,

 granie niemal codziennie,

 kradzież pieniędzy po to, by grać (opłacać abonament, kupować akcesoria, postacie czy nowe gry) lub przeznaczanie na to pieniędzy otrzymanych na jedzenie czy inne cele.

Pokolenie XD

Sebastian lat 13: – Wszyscy się mnie czepiają, że zbyt długo gram w necie. No, ale przecież wszyscy grają, większość moich kumpli też gra i to nie jest nic złego. W szkole sobie jakoś radzę, więc o co chodzi. Czasami zaniedbam szkołę, nie odrobię pracy domowej no, ale zdam, więc nie wiem, o co się czepiają. Poza tym w grze mnie wszyscy rozumieją.

Mama Sebastiana: – Nic nie pomaga. Żaden sposób, ani tłumaczenia, ani zakładanie hasła na komputer. Bywa, że całe dnie spędza na graniu, nie mówiąc o tym, że podkradał nam pieniądze, by opłacać konto w grze. Nie radzimy sobie już z tym.

Rodzice często są obojętni i nie interesują się tym, co ich dziecko czy nastolatek robi przed monitorem komputera. Mówi, że odrabia lekcję – słyszę od rodziców. W domu nie zostały ustalone zasady korzystania z komputera. Dopiero gdy dostrzegają, że zaniedbuje naukę, że pojawiają się złe oceny, że z portfela znikają pieniądze, dociera do nich, że problem tkwi w nadmiernym graniu na komputerze. Próby ograniczania czasu, wyłączania kończyły się agresywnym zachowaniem. Nie szedł do szkoły po to, by grać, gdy rodzice pójdą do pracy.

Obecnie Sebastian i rodzice są po terapii. Zniknęły problemy, a świat chłopca i rodziców stał się zdecydowanie lepszy.

Gdy podejrzewasz, że dziecko lub nastolatek ma problem z nadużywaniem internetu:

• Porozmawiaj z dzieckiem i wprost określ swoje obawy.

• Rozpoznaj sytuacje, w których dziecko z większą intensywnością sięga po internet, gry – mogą to być sytuacje trudne, z którymi nie może ono sobie poradzić.

• Ustal stały harmonogram dnia i wyznacz określony czas na korzystanie z internetu.

• Staraj się stopniowo zmniejszać czas korzystania z internetu.

• Nagradzaj sukcesy i postępy.

• Skontaktuj się z psychologiem, terapeutą.

• Skonsultuj się z telefonem Helpline.org.pl 800 100 100.

Jest tylko jeden sposób, by pozostać niezwyciężonym w grach komputerowych: po prostu nie grać w gry.

Łukasz Kołomański 

Pedagog, mediator, trener behawioralny. Pracuje z dziećmi, młodzieżą wykazującymi trudności w zachowaniu. Prowadzi grupy wsparcia dla rodziców dzieci nadużywających komputera, internetu, gier, a także grupowe i indywidualne treningi dla osób nadużywających komputera, agresywnych, przemocowych. Certyfikowany trener ART. Podróżnik i fotograf z zamiłowania.

Copyright © by Don Bosco (5/2015)