Nakłoń, Panie, ucho ku prośbom pokornie przez nas zanoszonym do Twego miłosierdzia i umieść w krainie pokoju i światłości duszę Twojego sługi N., której kazałeś odejść z tego świata, oraz włącz ją do społeczności Twoich Świętych.

Spraw, prosimy Cię, Panie, aby ta modlitwa wyjednała zbawienie duszy Twojego sługi N., za którym pokornie błagamy.

Prosimy Cię, Panie, uwolnij od więzów grzechu duszę Twojego sługi N., aby wskrzeszony żył w chwale zmartwychwstania wśród Twoich świętych i wybranych.

Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

 

Niezwykle zasmuciła mnie i zaskoczyła wiadomość o śmierci Macieja Parowskiego. Jeszcze kilka miesięcy temu miałem okazje być na spotkaniu z nim w klubie Ronin. Jak powiedział mi jeden ze znanych pisarzy, Maciej Parowski nagle dowiedział się, że jest śmiertelnie chory na raka, czego nie był świadomy. Pana Macieja często spotykałem na pokazach prasowych filmów, nie będę ukrywał, że pochlebiało mi, że kojarzy moją publicystykę – niezwykle szanowałem go za odwagę i przyzwoitość, która zrobiła na mnie ogromne wrażenie, gdy byłem nieletnim czytelnikiem „Fantastyki”.

 

Pogrzeb Macieja Parowskiego odbędzie się na Cmentarzu Bródnowskim. Rozpocznie się 11 czerwca o godzinie 12:30 mszą świętą w kościele murowanym.

 

Podczas spotkania w klubie Ronin, na kilka miesięcy przed swoją śmiercią, Maciej Parowski zapowiadał publikacje leksykon, w którym miał opisać polskich autorów fantastyki, z którymi współpracował. Swoją współpracę z nimi podsumował, stwierdzając, że po latach konfliktów okazało się, że wszyscy są po jednej stronie spory kulturowego. Maciej Parowski stwierdził, podczas spotkania, że lewica nie postrzega rzeczywistości w perspektywie historycznej, przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, tylko w perspektywie tu i teraz, nie dostrzega korzeni teraźniejszości w przeszłości, co sprawia, że nie ma wiele ciekawego do zaoferowania w fantastyce. W opinii Macieja Parowskiego ludzie powinni pisać o tym, co dla nich ważne, o tym, czym żyje społeczeństwo.

 

Maciej Parowski był jedną z najważniejszych postaci polskiej kultury popularnej, absolwentem wydziału elektrycznego Politechniki Warszawskiej, publicystą, redaktorem naczelnym i pisarzem. W PRL kierował tygodnikiem „Politechnik”, publikował w „Razem”, „Życiu Warszawy”, „Na Przełaj”, „Kulturze”, „Ekranie” i „Polityce”. Od 1982 do 2013 roku kierował działu literatury polskiej w miesięczniku „Fantastyka” (później „Nowa Fantastyka”), od 1992 do 2003 pełnił funkcje redaktora naczelnego w „Fantastyce”. Był też redaktorem naczelnym kwartalnika „Czas Fantastyki”.

 

Swoje opowiadania science fiction, mieszczące się w nurcie fantastyki socjologicznej, publikował w „Na Przełaj”, „Młodym Techniku”. Był autorem takich książek jak: „Burza. Ucieczka z Warszawy '40”, „Małpy Pana Boga. Słowa”, „Małpy Pana Boga. Obrazy”, scenarzystą komiksów z serii: „Funky Koval”, „Wiedźmin”, „Burza”, „Naród wybrany”. Publikował recenzje filmów i książek w tygodniku „Gazeta Polska”.

 

W wideo wywiadzie, jaki udzielił mi rok temu dla portalu Wolność 24, Maciej Parowski przypomniał historie polskiej fantastyki i wybitnych polskich pisarzy związanych z fantastyką oraz ogromny wpływ tego prądu kulturowego na polską kulturę i życie społeczne.

 

Jednym z poruszonych tematów przez Macieja Parowskiego w wideo wywiadzie była zmianą jaką w polskiej fantastyce wymusiła transformacja ustrojowa, która pozwoliła pisarzom pisać szczerze, a nie w duchu alegorii wymuszonych przez cenzurę.

 

W swojej ostatniej książce „Kukułka na koniu trojańskim – Małpy Pana Boga 3. Retrospekcja” Maciej Parowski zawarł eseje opisujące przemiany zjawisk takich jak cenzura – tego, jak to zjawisko wyglądało w PRL i jak wygląda dzisiaj. Opisał też jak historia Polski i przemiany cywilizacyjne warunkowały twórczość literacka. Tematem tekstów zawartych w ostanie książeczce Macieja Parowskiego było też to, jak uniwersalny jest język fantastyki.

 

Maciej Parowski w wywiadzie opisał też wpływ kultury na życie społeczne i kształtowanie naszej tożsamości, to jak kultura w PRL ukształtowała antytotalitarną tożsamość młodej polskiej inteligencji.

 

Jedną z najbardziej znanych powieści Macieja Parowskiego jest „Burza. Ucieczka z Warszawy '40”. Powieść ta nie jest zbyt dynamiczna. Punktem zwrotnym w opisywanej przez Macieja Parowskiego alternatywnej historii Polski jest tytułowa wielodniowa burza, która we wrześniu 1939 unieruchomiła niemieckie siły pancerne i pozwoliła Polsce wygrać w 1939 roku.

 

W powieści Macieja Parowskiego Polsce walczącej z Niemcami na pomoc ruszyli Francuzi, Brytyjczycy (Anglicy, Nowozelandczycy, Australijczycy) i Litwini. Sowieci nie zdecydowali się zaatakować Polski. RAF zbombardował Berlin. Ułani prowadzili działania dywersyjne w Niemczech. Komandosi Sosabowskiego zajęli Berlin przy pomocy spiskowców Stauffenberga. Antyhitlerowskie powstania miały miejsce w Wiedniu i Pradze.

 

Po wojnie Modrzejewski z USA odbudował mosty na Wiśle. Stauffenberg z Canarisem stworzyli nowy rząd niemiecki. Po procesie Norymberskim Hitler trafił na wyspę świętej Heleny. Polska, Francja i Wielka Brytania rozpoczęły okupacje Niemiec. Do Polski przyłączone zostały Prusy Wschodnie, Gdańsk, Pomorze Zachodnie. Stworzone zostały dwa państwa żydowskie, jedno ze stolicą w Berlinie, drugie w Palestynie. W ZSRR miała miejsce destalinizacja.

 

Na kartach powieści parowskiego czytelnicy odnajdują wiele sławnych postaci: "Leni" Riefenstahl zgwałconą przez Tewie Bielskiego, Hitchcocka, Marlenę Dietrich grająca w polskim filmie i deklarująca, że jest polską nacjonalistką, Adolfa Hitlera, wizjonera Stefana Osowieckiego, Rydza Śmigłego, Stefana Starzyńskiego, Broniewskiego, Bieruta, Gomułkę, Irzykowskiego, Gombrowicza, Witkacego, De Gaulle'a, który niesubordynowany wbrew rozkazom zaatakował we wrześniu niemieckie wojska, Degrelle'a, Studnickiego, Stauffenberga, Camusa, Boya Żeleńskiego, Jungera, Erenburga, Sosabowskiego, Orwella, Kutrzebę, Roweckiego, Miłosza, Kisielewskiego, Dołęgę Mostowicza, Wata, Lema, Andrzeja Wajdę, Hlonda, Karola Wojtyłę, Janka Bytnara „Rudego” i Tadeusza Zawadzkiego „Zośkę”, Karskiego, Ozjasza Szechtera, Sophie Scholl, Willego Brandta, Grota Roweckiego, Fieldorfa Nila, Ingrid Bergman, Kima Philby'ego, Lechonia, Wieniawę, Jerzego Giedroycia, Samuela Morela, Gretę Garbo, Wallenberga, Chiraca, Słonimskiego, Andrzejewskiego, Henryka Sucharskiego, Franciszka Dąbrowskiego, Adolfa Dymsze, Szczepcia i Tońcia, Bruno Jasińskiego, Bruno Schulza.

 

W swoim tekście „Fantastyka alternatywna i jej wrogowie” opublikowanym w 73 numerze kwartalnika „Fronda” Maciej Parowski przybliżył czytelnikom niezwykle ciekawy nurt historii alternatywnych w polskiej fantastyce. Nurt ukazujący, jakie mogłyby być konsekwencje dla losów narodu i państwa polskiego niezaistnienia pewnych wydarzeń lub zaistnienia takich, które nie miały miejsca – przegranej w sierpniu 1920 roku lub zwycięstwa we wrześniu 1939.

 

Zakazane w Chinach i niezwykle popularne w Polsce po transformacji ustrojowej, historie alternatywne, poprzedzone były w polskiej fantastyce kilkoma innymi ważnymi nurtami. W latach 70 i 80 bardzo ważnym nurtem była fantastyka socjologiczna, dzięki której można było ukazać szkodliwość realnego socjalizmu, wykorzystując kostium literatury fantastycznonaukowej – jej mistrzem był Zajdel. W latach 90 niezwykle ważna była fantastyka religijna, do której reprezentantów Parowski zaliczył Dukaja, Ziemkiewicza i Wolskiego, oraz fantastyka służąca do krytyki III RP, w której specjalizował się Ziemkiewicz, Lewandowski, Inglot, Oramus i Wolski.

 

Maciej Parowski w swoim artykule zwrócił uwagę, że historie alternatywne spotkały się z krytyką lewicowych publicystów. Adam Krzemiński w tygodniku „Polityka” stwierdził, że historie alternatywne wychowują młodych czytelników w duchu nacjonalizmu i fanatyzmu.

 

Przed paroma laty nakładem wydawnictwa Solaris ukazał się ponad 700-stronicowy zbiór publicystyki Macieja Parowskiego „Z bandyta w windzie”. Zbiór zawiera wybrane teksty, które ten niezwykle ważny dla kultury polskiej publicysta napisał od 1969 roku.

 

Maciej Parowski od 1982 roku kierował działem literatury polskiej w miesięczniku „Fantastyka” - nie da się więc ukryć, że ponosi dużą odpowiedzialność za to, że polską literaturę fantastyczną zdominowali pisarze o prawicowej tożsamości kulturowej. „Fantastyka” była czasopismem, które kształtowało tożsamość młodej polskiej inteligencji w ostatniej dekadzie PRL i w pierwszej dekadzie III RP.

 

Na kartach zbioru „Z bandyta w windzie” czytelnicy znajdą relacje autora z życia kulturalnego Polski lat 70 i 80, wspomnienia o twórcach i odbiorcach kultury, procesach społecznych, zmianach obyczajowych (w tym kulturze życia seksualnego, pornografii, erotyzmu, seksu w sztuce).

 

Parowski to też autor niezwykle trafnych i słusznie okrutnych recenzji filmów oraz książek modnych w dekadach Gierka i Jaruzelskiego, opisu medialnych kłamstw i brzydoty PRL.

 

„Z bandyta w windzie” to lektora niezwykle ciekawa dla zainteresowanych najnowszą historią Polski, w jej wymiarze społecznym, kulturowym i okazującym codzienność. Socjologów i historyków chcących poznać cenne, bo pisane na gorąco, a nie z perspektywy dekad, relacje o życiu społecznym epoki – co przerażające obserwacje ciągle aktualne. Publicystyka Parowskiego to także niezwykle ciekawy przewodnik po filmach, książkach, teatrze i kulturze studenckiej, zjawiskach popularnych w latach 70 i 80.

 

Teksty Parowskiego charakteryzuje niezwykle sprawny warsztat literacki, niebanalne pomysły, humor, fantastyczny kostium wykorzystywany do krytyki ustroju komunistycznego i niszczenia tradycyjnych norm kulturowych.

 

Dla czytelników przekonanych, że niszczenie tradycyjnej kultury jest neomarksistowską patologią naszych czasów, teksty Macieja Parowskiego będą zaskoczeniem. Z tekstów publicysty drukowanych w latach 70 i 80 wynika, że już wtedy w debacie społecznej były krytykowane patologie, takie jak feminizm, pornografia, czy aborcja.

 

O feminizmie Maciej Parowski pisał jako o patologii, której służą „pisma ilustrowane zwane dla niepoznaki kobiecymi”, które sączą „jad w serca prawdziwych jeszcze kobiet”, wbija klin w fundamentalną cegiełkę narodu, którą stanowi związek kobiety i mężczyzny.

 

Dla autora tekstów „pornografia traktuje kobiece ciało z handlową pogardą – pokazuje wszystkim, co powinno być dla nielicznych”, ogranicza kobietę do cielesności, odrzucając jej przymioty intelektualne i emocjonalne, utrudnia normalne życie seksualne, propagując kanon urody nieosiągalny dla normalnych kobiet.

 

Niszczenie tradycyjnej kultury było według Macieja Parowskiego instrumentem zniewalania ludzi. Zniewalający narody odbierają ludziom ich tożsamość kulturową, by utracili oni dumę narodową i stali zakompleksieni. Odbieranie dumy narodowej przeprowadzane jest poprzez obrzydzanie przyzwyczajeń, nawyków, wiary, moralności, miłości, solidarności, tolerancji, szacunku dla kobiet i życia. Celem tyranów jest zniszczenie w ludziach tego, co dobre, logiki w myśleniu, przywiązania do prawdy i moralności. To, co jest niszczone, określane jest przeszkodą w budowie lepszej przyszłości.

 

W swych felietonach z III RP Maciej Parowski krytykował hipokryzje środowiska „Gazety Wyborczej” w nazywaniu chęci rozliczenia zbrodni komunistycznych totalitaryzmem, a środowisko odpowiedzialne za totalitarne zbrodnie PZPR i czerpiące zyski z tego procederu, za hucpiarskie pouczanie Polaków o tym, o co to jest demokracja.

 

W swoich tekstach Maciej Parowski wspominał to, jak przynależność do PZPR demoralizowała ludzi. Zwracał uwagę, że „w życiu politycznym, społecznym gra idzie nie tylko o władze, lecz także o język, o szkołę myślenia. Kto narzuci je stronie przeciwnej, kto zaszczepi je publiczności – ten wygrywa”.

 

Kilka lat temu nakładem Narodowego Centrum Kultury, ukazał się wybór, z ostatnich dwu dekad, publicystyki Macieja Parowskiego o fantastyce „Małpy Pana Boga – Słowa”. W tekstach zebranych w tomie „Słowa” Parowski opisał opowiadania, książki, filmy, najważniejsze motywy, twórców wykorzystujących w swej narracji fantastykę oraz odbiorców kultury. Na prace Parowskiego składają się artykuły, recenzje i wywiady.

 

W swej pracy Parowski przybliżył czytelnikom podgatunki fantastyki: science fiction, fantastykę społeczną, religijną, post apokaliptyczną, horror, opowieści grozy, fantasy, historie alternatywne. Opisał wspólnotę, subkulturę, czytelników i pisarzy. Czasopisma publikujące fantastykę. Kultowe filmy i książki. Odmienność polskiej fantastyki od narracji establishmentu, od postmodernizmu. Przywiązanie do konserwatywnych wartości. Tematykę opowiadań i powieści, w tym anty materializm polskiej fantastyki, trwale zakorzenioną tematykę religijną, wątki gnostyckie i antykatolickie, alegorie tyrani komunistycznej pisane w PRL (do dziś moim zdaniem niepokojąco aktualne). Spory polityczne wokół fantastyki.

 

Na kartach pracy Parowskiego wielokrotnie opisani są tacy pisarze i ich twórczość jak: Ziemkiewicz, Sapkowski, Wolski, Oramus, Wnuk Lipiński, Zajdel, Dukaj, Inglot, Lewandowski, Poe, Lovecraft, Verne, Wells. Parowski opisał też takie zjawiska jak żywiołowe spory między pisarzami, historie fantastyki w Polsce i na świecie, badania literackie nad fantastyką.

 

Z kart pracy Parowskiego warto zapamiętać, że Jacek Żakowski nie czytał Sapkowskiego, ale uznał go za grafomana. Krzysztof Verga w 1995 w tekście „Zadzwońcie po wiedźmina” opublikowanym na łamach Gazety Wyborczej zaatakował Ziemkiewicza, Oramusa i Sapkowskiego za politycznie niepoprawne przesłanie ich powieści.

 

Specyficzna narracja Macieja Parowskiego przejawia się w tym, że autor z ogromnej ilości informacji tworzy tekst doskonale opisujący jakieś zjawisko. W tekstach Parowskiego zawarta jest ogromna ilość informacji, będących swoistą mapą drogową ułatwiającą czytelnikom poznanie fantastyki i polskiej kultury. Czytelnik pracy Macieja Parowskiego odkrywa w jego tekstach, swoje własne doświadczenia, obserwacje, i opinie o fantastyce.

 

Wideo wywiady, jakie udzielił mi Maciej Parowski

 

Maciej Parowski - rola fantastyki w życiu społecznym kulturalnym Polski || Wolność24.pl

https://www.youtube.com/watch?v=Ru88kbAbjd0

 

Maciej Parowski o roli Rafała Ziemkiewicza w kulturze

https://www.youtube.com/watch?v=g2Y-DB9aYQU

 

Historia Roja- recenzja

https://www.youtube.com/watch?v=Lbm_chEVPKQ&t=26s

 

Jan Bodakowski