Tomasz Wandas, Fronda.pl: Czy w Polsce jest jeszcze antysemityzm?
Ks. Prof. Michał Czajkowski, profesor biblistyki Nowego Testamentu, były współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów: Tak, jest.
Jak on wygląda?
Najpierw są to niegroźne uprzedzenia. Następnie jest antysemityzm, który Tadeusz Mazowiecki, nazwał antysemityzmem ludzi łagodnych. Po trzecie, występują co pewien czas wybryki antysemickie. U nas, we Wrocławiu było to spalenie kukły Żyda. Ten incydent, niewątpliwie był wyrazem głębszego problemu. Przed laty byłem przekonany, że to brzydkie zjawisko powoli zanika, a przynajmniej, że te argumenty religijne, teologiczne typu, że żydzi zabili Chrystusa i tak dalej, są coraz mniej widoczne, coraz mniej słyszalne. Antysemityzm przerzucił się na sferę świecką, dziś mówi się raczej o tym, że Żydzi rządzą światem, są w posiadaniu banków itd.
A antysemityzm religijny?
Tak zwany antysemityzm teologiczny, dzięki Soborowi Watykańskiemu II, a później dzięki Janowi Pawłowi II zanikał. Jak jest dzisiaj, trudno do końca powiedzieć. Obawiam się jednak, że będziemy mieli do czynienia z powrotem do nastrojów nie tylko anty-żydowskich ale skierowanych przeciw wszystkiemu, co obce.
Kto zdaniem księdza profesora ma największe tendencje do takich nieodpowiednich postaw względem Żydów, do niechęci względem obcych?
Myślę, że jest to często niechęć ludzi prostych, niewykształconych. Problem w tym, że nie mają dostępu do właściwej wiedzy, ulegają różnego rodzaju stereotypom. My, bardzo chętnie chwalimy się tymi, którzy ratowali Żydów podczas wojny – i to dobrze! – jednak musimy pamiętać, że często też zachowywaliśmy się względem nich po prostu nie w porządku. Podczas wojny, zarówno my, jak i Żydzi, bardzo cierpieliśmy. Wracanie do czasów wojny i twierdzenie, że to Żydzi byli tymi złymi, nie jest poprawne i odpowiednie.
Gdzie źródło problemu?
Za mało w naszym duszpasterstwie sięgamy do korzeni żydowskich naszej wiary. Za mało pokazujemy jak religijnie, teologicznie, jesteśmy związani z Izraelem.
W modlitwie powszechnej, modlimy się o nawrócenie Żydów. Przede wszystkim, my duszpasterze powinniśmy pielęgnować naukę na ten temat i jak najwięcej sie modlić.
Co zatem wy duszpasterze i my świeccy, powinniśmy robić, aby wykorzenić z Polski antysemityzm?
Świeccy chrześcijanie powinni postępować zgodnie z sumieniem, według ich możliwości. Wiele do zrobienia mają publicyści i dziennikarze. My, księża musimy lepiej studiować naukę Kościoła. Jak na razie często powołujemy się na piękne dokumenty Jana Pawła II, a nie interesują nas jego gesty, postawa na temat więzi chrześcijan właśnie z judaizmem. Tak samo z Soboru Watykańskiego II wyciągamy bardzo ważne dokumenty, ale Nostra Aetate jest raczej nie obecna w naszym duszpasterstwie. Mamy tutaj bardzo ważną, trudną rolę do spełnienia. Świeccy i duszpasterze, ale przede wszystkim my, księża musimy coś z tym zrobić. To my formujemy, albo deformujemy waszą wiarę.
Bardzo dziękuję za rozmowę.
