Prowadzenie biznesu nieodłącznie wiąże się z ryzykiem poniesienia straty w wyniku błędnych decyzji. To jednocześnie efekt funkcjonowania w niepewnym otoczeniu, w którym mogą zachodzić nieprzewidywalne zdarzenia. Nie sposób zatem całkowicie wyeliminować ryzyko, lecz można je zminimalizować poprzez umiejętne zarządzanie. W jaki sposób to zrobić? Najpierw należy uświadomić sobie, że jest to złożony proces, który powinien przebiegać etapowo. Sprawdź zatem, jakie kroki podjąć i jakie etapy wyróżnia się w procesie zarządzania ryzykiem.

Zarządzanie ryzykiem - na czym to polega?

Zmniejszenie ryzyka w przedsiębiorstwie do akceptowalnego poziomu to główny cel zarządzania ryzykiem. Odnosi się ono do podejmowania działań dotyczących zarówno kierowania, jak również nadzorowania organizacji. Uznaje się je za środek, który pozwala udoskonalić działania operacyjne. Zarządzanie ryzykiem w dużej mierze sprowadza się do rozpoznania zagrożeń, a następnie opracowania schematów usprawnień, które będą stopniowo wdrażane w firmie.

Na uwadze należy mieć przy tym fakt, że efekty nie są widoczne natychmiastowo. Co więcej, zarządzanie ryzykiem nie jest procesem jednorazowym. Sytuację rynkową cechuje dynamika, ważne jest więc bieżące dostosowywanie się do zmian. Wszystko to sprawia, że zarządzanie ryzykiem określa się jako proces ciągły.

Ryzyko w przedsiębiorstwie - jak je zdefiniować?

Zdefiniowanie ryzyka to krok pierwszy, jaki należy podjąć. Wbrew pozorom nie jest to proste zadanie, gdyż stawia przed nami szereg wątpliwości. Do której dziedziny się odnieść? Jaki podział wprowadzić? Warto skorzystać z tego gotowego, który wyróżnia cztery tradycyjne typy ryzyka. Zalicza się do nich ryzyko:

l kredytowe,

l operacyjne,

l prawne,

l rynkowe.

Na czym polega każde z nich? Ryzyko kredytowe odnosi się do prawdopodobieństwa niespełnienia przez kontrahenta warunków kontraktu w wyniku niewywiązania się z zobowiązań finansowych. Zminimalizować je można poprzez depozyty zabezpieczające, poręczenia czy gwarancje bankowe. Ryzyko operacyjne to pojęcie bardzo szerokie. Potencjalne straty wynikać mogą bowiem m.in. z błędu człowieka, utraty reputacji czy niewystarczającej kontroli. Narzędziem zapobiegawczym są w tym przypadku audyty wewnętrzne i zewnętrzne. Ryzyko prawne, jak łatwo się domyślić, wiąże się z poniesieniem straty w wyniku działań, które mogą wykraczać poza obowiązujące normy i przepisy prawne. Aby mu zapobiec należy każdorazowo konsultować kontrakty handlowe z radcą prawnym lub działem prawnym. Ryzyko rynkowe, natomiast wiąże się z niekorzystnymi zmianami cen czy dynamicznie zmieniającą się sytuacją gospodarczą. Konsekwencje wahnięć rynku mogą mieć wpływ na utratę wartości aktywów czy wzrost poziomu zobowiązań. Konieczne, zatem jest bieżące monitorowanie wprowadzanych regulacji oraz konkurencji i odpowiednie dostosowywanie się do zmian.

Jeszcze inny podział ryzyka w firmie odnosi się do okresu jego trwania. Pod tym względem rozróżnia się ryzyko stałe i zmienne. Do ryzyka stałego zalicza się głównie czynniki makroekonomiczne, jak np. bezrobocie czy inflację, zaś do zmiennego te, które mają charakter okresowy i wiążą się bezpośrednio z przedsiębiorstwem, jak np. brak płynności finansowej.

Etapy zarządzania ryzykiem

Właściwe zarządzanie ryzykiem powinno przebiegać etapami. Tylko wtedy możliwe jest podjęcie skutecznych działań, które pozwolą je zminimalizować. Jak wyglądają poszczególne kroki?

Wyróżnia się 6 etapów zarządzania ryzykiem:

l planowanie,

l identyfikacja ryzyka,

l analiza jakościowa,

l analiza ilościowa,

l stworzenie planu działania,

l monitoring i kontrola.

Planowanie sprowadza się do stworzenia scenariusza badań, który uwzględni procedury, stosowane techniki czy konieczność gromadzenia dokumentacji. Kiedy wstępny plan zostanie nakreślony, należy zidentyfikować czynniki, które mogą wpłynąć na wystąpienie ryzyka. Po tym kroku następuje analiza jakościowa i ilościowa. Ta pierwsza ma określić poziom istotności zagrożeń, które mogą wystąpić w trakcie realizacji projektu, zaś druga dokonać pomiarów umożliwiających estymację wystąpienia kolejnych czynników ryzyka. Kiedy wiadomo już, czego można się spodziewać, trzeba stworzyć tzw. plan zapobiegania. Co powinien obejmować? Na pewno będą to sposoby i techniki, którymi posłużymy się przy realizacji naszego planu. Kluczowe znaczenie ma również uwzględnienie finansów, które przeznaczymy na ten cel. Ostatni krok to kontrola ryzyka. Po wdrożeniu systemu zarządzania ryzykiem należy go okresowo monitorować. Może się bowiem okazać, że z czasem niezbędne będzie wprowadzenie zmian.

Zarządzanie ryzykiem to w rzeczywistości temat znacznie bardziej obszerny, który powinien zajmować istotną pozycję w ogólnym procesie zarządzania przedsiębiorstwem. W wielu firmach jest to temat traktowany pobieżnie, a niesłusznie. Umiejętnie zarządzanie ryzykiem może zabezpieczyć pozycję firmy na rynku.